Combatives: πραγματικές μαχητικές τέχνες

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, μου άρεσαν οι πολεμικές τέχνες. Υπάρχει κάτι στην πειθαρχία της άσκησης, στο γεγονός ότι στο δρόμο αυτό μπορεί κανείς να ανακαλύπτει συνεχώς τα όριά του, να τα ξεπερνάει και να θέτει νέα. Ξεκίνησα την ενασχόληση μου πρακτικά στην ηλικία των 17 ετών, κυρίως με kick-boxing και grappling (στο οποίο υπήρξα και ενεργός αθλητής) για μερικά χρόνια, και δοκίμασα και αρκετές άλλες τέχνες παράλληλα για μικρό η μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Σε όλες αυτές τις αναζητήσεις μου όμως κάτι μου έλειπε. Υπήρχε ένα στοιχείο, που τώρα αναγνωρίζω ότι ήταν το στοιχείο της πραγματικής συμπλοκής, το οποίο ποτέ δεν έβρισκα και το οποίο συνέδεε την πολεμική τέχνη με την ρίζα της και τον πραγματικό προορισμό της, την μάχη. Έψαχνα να βρω πραγματικές μαχητικές τέχνες (στρατιωτικές όχι αθλητικές). Θεωρώ ότι τις έχω βρει πλέον, στο Combatives, όπως εκφράζεται από το Combatives Group και τον Ζαχαρία Καπανταϊδάκη.

Παρότι η γενεαλογία του Combatives Group έχει καθαρά Αστυνομικές και Στρατιωτικές ρίζες και είναι εξαντλητικά και επιτυχώς δοκιμασμένη (Δείτε – Ιστορία), υπήρχε ταυτόχρονα και μια έκδοση για πολίτες από τα πρώτα κιόλας χρόνια των δοκιμών της μεθοδολογίας του συστήματος. Η βασική διαφορά μεταξύ των εκδοχών ήταν, για Πολίτες Αυτοάμυνα, για Αστυνομικούς Αυτοάμυνα-Σύλληψη και για Στρατιωτικούς Αιχμαλωσία-Θανάτωση του εχθρού. Το Combatives Group έχει εκπαιδεύσει τους Ευέλπιδες της Στρατιωτικής Σχολής, Αστυνομικούς, Στρατιωτικούς αλλά εκπαιδεύει κυρίως πολίτες σε θέματα Ασφάλειας, Αυτοπροστασίας και Αυτοάμυνας (Δείτε – Εκπαιδευτικά Προγράμματα).

Ποιες είναι όμως οι διαφορές με τα υπόλοιπα είδη που δοκίμασα, η αλλιώς, ποια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που κάνουν το Combatives να ξεχωρίζει;

Για εμένα προσωπικά, η απάντηση βρίσκεται κυρίως στην γνώση-γενεαλογία, την ψυχοσύνθεση της εφαρμογής και την προπονητική.

Γνώση – Γενεαλογία

Το Combatives δημιουργήθηκε από ανθρώπους που πολέμησαν για ανθρώπους που θα πολεμήσουν. Όλοι οι δυτικοί ιδρυτές ή συνεχιστές συστημάτων Combatives, όπως ο W.E. Fairbairn, ο E.A. Sykes ή ο Bill Underwood, έζησαν μάχες και συμπλοκές, και μετέφεραν αυτές τους τις εμπειρίες στα συστήματα που δημιούργησαν ή παρέδωσαν στις επόμενες γενιές. Είναι ανόητο να παραλείπει κανείς αυτή την τόσο σημαντική δεξαμενή γνώσης και εμπειρίας, διότι οι καταστάσεις τις οποίες βίωσαν οι άνθρωποι αυτοί, δεν είναι δυνατό να αναπαραχθούν στις μέρες μας (και ευτυχώς, διότι αυτό θα σήμαινε ότι ζούμε σε εμπόλεμη κατάσταση). Επιπλέον, οι πηγές της γενεαλογίας του Combatives Group Ελλάδος βρίσκονται στην Ν. Αφρική και συγκεκριμένα στο Γιοχάνεσμπουργκ, στο οποίο μεγάλωσε ο Ζαχαρίας Καπανταϊδάκης.

Το Γιοχάνεσμπουργκ όπου μεγάλωσε, έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά βίας στον κόσμο και, το περιβάλλον στο οποίο αναπτύχθηκε και έδρασε η συγκεκριμένη γενεαλογία είναι πολύ διαφορετικό.

Εκτός από το μεγάλο βάθος συσσωρευμένης εμπειρίας σε πραγματικές καταστάσεις τόσο από τους ιδρυτές της δυτικής γραμμής όσο και από τους φορείς της δικής μας γενεαλογίας, υπάρχει και ένα τρομερό βάθος γνώσεων στο τεχνικό υπόβαθρο της τέχνης (από το παραδοσιακό Ju Jutsu). Αν και στα πρώτα επίπεδα το παραδοσιακό Combatives είναι τεχνικά απλό, σε πιο υψηλά επίπεδα (όπου παύει να είναι του κλασσικού, αγνού Combatives) οι τεχνικές χτυπημάτων, ρίψεων και στραγγαλισμών / εξαρθρώσεων έχουν τεράστιο τεχνικό βάθος, το οποίο είναι αυτό που τελικά καταστεί μια τεχνική εφαρμόσιμη σε καταστάσεις ανάγκης (σε συνδυασμό με την απλότητα και την αμεσότητα που χαρακτηρίζουν όλες τις τεχνικές).

Νοοτροπία

Η απλή αυτή συμβουλή, η οποία τώρα στα πλαίσια του άρθρου αυτού φαίνεται αυτονόητη αλλά σε καταστάσεις στρες με την αδρεναλίνη στα ύψη μπορεί να μην είναι αν δεν έχει γίνει βίωμα στην εξάσκηση. Έχει βοηθήσει εμένα προσωπικά δύο φορές να αποφύγω οποιαδήποτε συμπλοκή με ανθρώπους με τους οποίους ίσως είχα εμπλακεί (όχι για ζήτημα που αφορούσε εμένα, και ίσως και να μην κατέληγε σε συμπλοκή, αλλά ξέρει ποτέ κανείς;) Σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις, το μάτι μου διέκρινε όπλο στο χέρι ενός ανθρώπου ο οποίος το έκρυβε με τον σχηματισμό των χεριών του. Μάλιστα αυτός με τον οποίο λογομαχούσε τη συγκεκριμένη στιγμή δεν είχε καταλάβει ότι ο αντίπαλός του οπλοφορούσε, παρόλο που η απόσταση που τους χώριζε δεν ξεπερνούσε το ένα μέτρο. Αυτό είναι ένα πολύ απλό παράδειγμα ενός διδάγματος το οποίο έρχεται από την διαφορετική νοοτροπία του Combatives και τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει την συμπλοκή.

Οι διδασκαλίες του Combatives Group, σε συνδυασμό με την συνεχή επανάληψή τους στην προπόνηση, δημιουργούν ένα είδος εγρήγορσης ή συναίσθησης που είναι διαφορετικό από αυτό που δημιουργείται από άλλες τέχνες ή ενασχολήσεις. Ακριβώς επειδή δημιουργήθηκε από και για συνθήκες πολέμου, στις οποίες η ξαφνική βία ήταν μάλλον ο κανόνας, το Combatives εμπεριέχει μια μεγάλη σειρά διδασκαλιών που αν ο ασκούμενος αφήσει να τον διαποτίσουν, αρχίζει να βλέπει την συμπλοκή με άλλο μάτι. Ενδεικτικά θα αναφέρω την αυξημένη εγρήγορση, την προστασία του τριγύρω μας ζωτικού χώρου, την χρήση της ομιλίας ως μέσο αποκλιμάκωσης κλπ. Τεχνικές και τακτικές οι οποίες δεν προπονούνται ή παραλείπονται τελείως σε πολεμικές τέχνες, διότι δεν υπάρχει η σωστή «κουλτούρα» γύρω από την συμπλοκή και την βία. Το αντίστοιχο συμβαίνει και σε καταστάσεις στις οποίες μπορεί να έχουμε εμείς το επάνω χέρι, και να χρησιμοποιήσουμε άσκοπα παράλογη βία η οποία μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για τη μελλοντική μας ζωή (από ψυχικό κλονισμό μέχρι μήνυση και δικαστήρια ή και χειρότερα). Οι νομικές συνέπειες της βίας και η χρήση της μέσα στο νομικό πλαίσιο έτσι ώστε αυτή να δικαιολογείται είναι ένα θέμα εξαιρετικά σημαντικό, το οποίο εγώ προσωπικά δεν έχω δει να διδάσκεται πουθενά αλλού πέραν των Combatives.

Προπονητική

Η βασική προπονητική των Combatives είναι η συνεχής επανάληψη, με πλήρη πρόθεση, ταχύτητα και δύναμη, των βασικών τεχνικών του συστήματος σε σάκους κλπ (αλλά και σε συνασκούμενους οι οποίοι κρατάνε ασπίδες ή στόχους), πάντα υπό συνθήκες πίεσης οι οποίες να προσομοιώνουνε όσο γίνεται μια πραγματική συμπλοκή.

Οι λέξεις κλειδί εδώ είναι η «πλήρης πρόθεση και δύναμη».

Σε άλλα συστήματα στα οποία έχω ασκηθεί, δεν δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην εκτέλεση των τεχνικών σε πραγματικές συνθήκες με τον ασκούμενο να δίνει το 100% του εαυτού του σε κάθε επανάληψη. Το γεγονός αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς εάν ακολουθήσει κανείς το γνωστό γνωμικό «ασκήσου όπως μάχεσαι διότι θα μάχεσαι όπως ασκείσαι», η ικανότητα ανάπτυξης της πλήρους ισχύς μας την ώρα της συμπλοκής είναι κάτι το οποίο εάν δεν έχεις προπονήσει, δεν πρόκειται να λειτουργήσει την στιγμή που θα το χρειαστείς περισσότερο, και μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ τραυματισμού και επιβίωσης.

Εδώ θέλω να αναφέρω πως σε αντίθεση ίσως με την κοινή άποψη, στο Combatives υπάρχει ελεύθερη άσκηση, από τα πρώτα επίπεδα και ειδικά στα πιο προχωρημένα επίπεδα (1-3 και 4-6). Είναι αλήθεια πως στα αρχικά στάδια δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην επιθετικότητα, την βασική τεχνική και στην σκληραγώγηση του μαθητή μέσω προπονητικών χτυπημάτων σε ασπίδα, σάκο, στόχους κλπ, όπως επίσης και στη λογική φυσική κατάσταση. Αυτό είναι σκόπιμο διότι ο μαθητής πρέπει να σκληραγωγηθεί πρώτα και να αποκτήσει μια τεχνική βάση δεύτερον. Σε ανώτερα επίπεδα όμως, υπάρχει έντονα το στοιχείο της ελεύθερης εξάσκησης η οποία είναι πανομοιότυπη με αυτή που έχω βιώσει εγώ σε σχολές μικτών πολεμικών τεχνών, με τη διαφορά ίσως ότι επιτρέπεται μεγαλύτερο εύρος τεχνικών και, δεν απαγορεύονται τα «βρώμικα» χτυπήματα. Πχ. μάτια, γεννητικά, πάντα με προσοχή και με την χρήση κατάλληλου προστατευτικού εξοπλισμού (για παράδειγμα μπορεί κανείς να προπονήσει τα χτυπήματα στα γεννητικά κανονικότατα φορώντας σπασουάρ και ρυθμίζοντας την ένταση των χτυπημάτων με τον συνασκούμενο του στην ελεύθερη εξάσκηση, έτσι ώστε να πονάνε μεν αλλά να είναι υποφερτά. Αντίστοιχες προπονητικές υπάρχουν και για τους υπόλοιπους ευαίσθητους στόχους).

Επίσης στο ζήτημα της ελεύθερης εξάσκησης, υπάρχει η προπονητική τύπου “Redman” ίσως και πρωτοτυπία του Combatives σίγουρα εδώ στην Ελλάδα, καθότι εγώ δεν το έχω δει σε άλλη μαχητική τέχνη, όπου ένας ασκούμενος φοράει μια στολή με βαριά προστατευτικά ώστε να μην νιώθει τα χτυπήματα και έχει τον ρόλο του επιτιθέμενου, ενώ ο άλλος ασκούμενος στον ρόλο του αμυνόμενου μπορεί να δοκιμάζει τις τεχνικές του με πλήρη επαφή και δύναμη (στο δικό μας γκρουπ η στολή αυτή ονομάζεται “Eddie” – με αδέλφια του Freddie και Jason), ένα παράδειγμα τέτοιας προπονητικής μπορεί να δει κανείς εδώ:

Κατά τα άλλα, ένας σκληρός αθλητής μαχητικών αθλημάτων θα νιώσει σαν στο σπίτι του στα Combatives, ειδικά στα ανώτατα επίπεδα του κλασσικού Ζίου Ζίτσου (όχι άθληση) καθώς υπάρχει μια πληθώρα χτυπημάτων, ρίψεων, πνιγμών, στραγγαλισμών, εξαρθρώσεων και όπλων, όπως και αντίστοιχες προπονητικές (στόχοι, ασπίδες, ελεύθερη εξάσκηση κλπ).

Αυτό που είναι πολύ διαφορετικό είναι η ψυχοσύνθεση που προσεγγίζει κανείς την προπόνηση, αλλά και η τεράστια βάση γνώσεων και εμπειριών σχετικά με την πραγματική μάχη η οποία είναι ιδιαίτερο στοιχείο των Combatives και η οποία λείπει από αρκετά συστήματα που ανήκουν στον χώρο των (κατά τα άλλα) μαχητικών αθλημάτων και πολεμικών τεχνών.

Συμπεράσματα

Για να μάθεις πως μπορείς να αγωνίζεσαι σε αγώνες στα κλουβιά, πρέπει να ασκηθείς με ανθρώπους που αγωνίζονται σε κλουβιά και που εξασκούν αντίστοιχο είδος. Για να μάθεις πως να διαλογίζεσαι, πρέπει να ασκείσαι με ανθρώπους που γνωρίζουν πως να διαλογίζονται και ασκούν αντίστοιχες τέχνες κοκ.

Με την ίδια ακριβώς λογική, για να αυξήσεις τις πιθανότητες επιβίωσής σου από μια ξαφνική βίαιη συμπλοκή στο δρόμο, πρέπει να ασκηθείς με ανθρώπους που είχαν τις εμπειρίες αυτές, οι οποίοι είναι γνώστες συστημάτων που είναι φτιαγμένα για αυτόν ακριβώς τον σκοπό.

Εγώ προσωπικά, συνεχίζω την ενασχόλησή μου και με τα μαχητικά αθλήματα και με τη γυμναστική, για την χαρά της άσκησης, για υγεία, για ευγενή άμιλλα και, γιατί όχι, και για την πνευματική άσκηση που προσφέρουν. Είμαι απολύτως ξεκάθαρος όμως ως προς το γιατί ασκώ κάθε μια από τις τέχνες αυτές και δεν προσπαθώ να δώσω σε αυτές την διάσταση της αυτοάμυνας και αποφυγής του κινδύνου, για την οποία τα Combatives δημιουργήθηκαν εξαρχής (για πολίτες).