Ποιά η διαφορά;
Πολλοί άνθρωποι βασανίζονται από φοβίες, κάποιες από τις οποίες αγγίζουν τα όρια του τρόμου.
Μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι ένας άνθρωπος τον οποίο θεωρούμε λογικό, κάποιες φορές, μπορεί να συμπεριφερθεί εντελώς παράλογα, καθοδηγούμενος από τις φοβίες του; Μπορεί και να το έχουμε δεί μπροστά μας. Τι σημαίνει αυτό και τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό;
Τί σημαίνει Διαχείριση Φόβου και τί Διαχείριση Κινδύνου; Θα προσπαθήσουμε να κάνουμε αυτήν τη διάκριση κατανοητή.
Είναι σωστό να μιλάμε για Διαχείριση Φόβου ή Διαχείριση Κινδύνου; Η διαφορά τους είναι ουσιαστική τόσο στην καθημερινότητα όσο και σε καταστάσεις επιβίωσης.
Κάνουμε Διαχείριση Φόβου όταν, αντί να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση που τον προκαλεί, βρίσκουμε «καταφύγιο» σε διάφορα αντικείμενα ή πράξεις που δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την αιτία που τον προκαλεί. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν ενέργειες αποπροσανατολισμού από το πρόβλημα, διάφορα «φυλακτά» αν θέλετε (θρησκευτικά, μαγικών κρυστάλλων, κοκάλινα κ.λπ.), προσευχές που μας έχουν πει ότι μας προστατεύουν και άλλα… Τέτοια αντικείμενα και διαδικασίες φαίνεται ν’ ανακουφίζουν τους ανθρώπινους φόβους μας.
Δεν λύνουν όμως το πρόβλημα!
Απλά δίνουν κάποιο είδος «εικονικής λύσης», μόνο και μόνο για να ισχυροποιήσουν την υπόσταση των φόβων μας. Δηλαδή μας επιβεβαιώνουν ότι οι φόβοι μας είναι «αληθινοί» και κατ’ επέκταση αποτελούν πηγή κινδύνου. Όμως, παρόλο που λαμβάνουμε μία συναισθηματική ενδυνάμωση, δεν εστιάζουμε στην ρίζα του προβλήματος, που είναι ο φόβος μας. Με αποτέλεσμα, είτε αυτός ο φόβος είναι πραγματικός είτε παράλογος υποτασσόμαστε σε αυτόν και του επιτρέπουμε να κυβερνά τις ζωές μας.
Η μέθοδος της Διαχείρισης Φόβου (όχι Έλεγχος Φόβου) έχει και μία περισσότερο μοχθηρή/νεφελώδη έννοια. Μπορεί να εφαρμοστεί σε εμάς από τρίτους. Για παράδειγμα, ασκείται ήδη με τεράστια επιτυχία από κυβερνήσεις και ΜΜΕ σε λαούς, διοχετεύοντας σενάρια ενδεχόμενης δυστυχίας, καταστροφής και απώλειας, προκαλώντας φόβο και τρόμο. Κατευθύνουν έτσι συναισθηματικά την κοινή γνώμη ανθρώπων που δεν σκέπτονται αντικειμενικά ή δεν καταλαβαίνουν ή δεν αντιλαμβάνονται το πραγματικό μέγεθος ενός «προβλήματος» (π.χ. ιός Η1Ν1, διάφοροι ιοί υπολογιστών, οικονομικές καταστροφές, πολικές θερμοκρασίες στη Μεσόγειο κ.λπ.).
Η Διαχείριση Φόβου απευθύνεται μόνο στα συναισθήματα σχετιζόμενα με το πρόβλημα, και όχι με το ίδιο το πρόβλημα.
Η Ελλάδα είναι μία ορεινή χώρα και σε σχέση με άλλα μέρη του κόσμου, έχουμε ελάχιστα είδη δηλητηριωδών πλασμάτων. Οι άνθρωποι που ζουν στην ελληνική ύπαιθρο, έχουν επίγνωση των εύλογων κινδύνων και συνεπώς αναπτύσσουν συνήθειες για να προστατευτούν από επικίνδυνα τσιμπήματα και δαγκώματα. Αυτές οι συνήθειες είναι πολύ πιο διαδεδομένες στην Νότιο Αφρική όπου μεγάλωσα ως πρόσκοπος, με την ελεύθερη κατασκήνωση να είναι μία συχνή πρακτική. Ήταν ανήκουστο:
- να μην τινάξεις καλά τις μπότες σου πριν τις φορέσεις το πρωί
- να μην τυλίξεις σφικτά τον υπνόσακό σου και να μην τον βάλεις στο σάκο του
- να περπατάς αμέριμνος χωρίς να φοράς τις μπότες σου
- να σηκώνεις ξύλα και πέτρες χωρίς να τα αναποδογυρίζεις πρώτα μ’ ένα ραβδί
- να φοράς προστατευτικά γάντια όταν σηκώνεις ξύλα και πέτρες κ.α.
Καμία από αυτές τις συνήθειες δεν προκαλεί «ενθουσιασμό» (εκτός και αν κάτι πεταχτεί έξω από την μπότα σου και σκαρφαλώσει επάνω στο πόδι σου!!). Όμως, όλες αυτές είναι καλές συνήθειες βασικής προφύλαξης και ασφαλείας με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα που αποτρέπουν τα τσιμπήματα και τα δαγκώματα. Αυτές οι συνήθειες, είναι αυτό που αποκαλούμε Διαχείριση Κινδύνου.
Και για όσους δεν έχουν ή δε θέλουν να κάνουν κατασκήνωση, ας δούμε απλά καθημερινά μαθήματα Διαχείρισης Κινδύνου. Δεν κυκλοφορούμε μόνοι το βράδυ σε σκοτεινό και «ύποπτο» σοκάκι. Όταν οδηγούμε, φοράμε ζώνη ασφαλείας σε όλους μέσα στο όχημα, έχουμε τις πόρτες κλειδωμένες, ιδιαίτερα μέσα στην πόλη. Δεν οδηγούμε μεθυσμένοι. Όλα τα παραπάνω (και πολλά άλλα) πρέπει να μας γίνονται καθημερινές και «αυτόματες» συνήθειες.
Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχουμε πρακτικές Διαχείρισης Κινδύνου αν δεν είναι βασισμένες σε καλές συνήθειες. – Ζακ Καπανταϊδάκης
Σημειώστε ότι εδώ, οι λέξεις κλειδί είναι «καλές συνήθειες».
Η ακραία περίπτωση είναι όταν οι άνθρωποι επιχειρούν να εφαρμόσουν την Διαχείριση Φόβου επάνω στα πρωτόκολλα Διαχείρισης Κινδύνου με αποτέλεσμα να τα ακυρώνουν. Η κατάσταση επιδεινώνεται πολύ περισσότερο όταν η Διαχείριση Φόβου εφαρμόζεται σε καταστάσεις Πραγματικού Κίνδυνου.
Στο Combatives Group γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ένας καλά εκπαιδευμένος άνθρωπος δεν ασχολείται με Διαχείριση Φόβου. Αντιθέτως για εμάς υπάρχει ο Έλεγχος Φόβου. Δηλαδή ή τον ελέγχεις ή σε ελέγχει.-
